İKİ ESERİNDE HASAN BÜLENT KAHRAMAN'IN GÖRÜŞLERİ-2(SON)

İKİ ESERİNDE HASAN BÜLENT KAHRAMAN'IN GÖRÜŞLERİ-2(SON)
"AKP ve TÜRK SAĞI"(*)
(AKP'Yİ ANLAMA CEHDİ)
Kabaca "Solcu Siyaset Bilimci" de diyebileceğimiz Hasan Bülent KAHRAMAN'ın "en yeni" eserlerinden biri olan "AKP ve TÜRK SAĞI" isimli eserinde, bu seferde, bir "vakıa", bir "olgu" olan "Adalet ve Kalkınma Partisi"ni veya "AK PARTİ"yi "anlama cehdi"mizi ortaya koymak istiyoruz. "AKP'yi anlama cehdi"mizle "sathî" bakışlardan kurtularak, daha "derin" ve bir "perspektif" de kazanmayı amaçlıyoruz. Bu konuda KAHRAMAN'ın bahse konu eserinin, bir hayli "katkı" yapacağını da "tahmin" edebilirsiniz.
"AKP ve TÜRK SAĞI" isimli eserine, Şubat 2009'da, 2. Basım'a yazdığı "ÖNSÖZ"de, sahiden de bir hayli "veri"ler mevcut. Belki de "2.Basım'a ÖNSÖZ", tekrar tekrar okunmayı da gerektiriyor. Bilhassa da AKP'yi ortaya çıkaran "vetire'yi/süreç'i", iç dengeler"lerle "Türk Siyasî Yapısı"nı ve AKP'yi,"Türk Sağı" dediğimiz kavramın "öncü"sü, "lider"i yapan "farklılıklarını""2.Basım'a ÖNSÖZ"de, daha da iyi bir şekilde "anlamış" olacağız.
Kabaca "Solcu Siyaset Bilimci" dediğimiz, aslında "Marks'ın yaklaşımları"nı da hatırlatan "ideolojik öncelikli bakışları"ndan, bir "perspektif" kazanmakta mümkün değil, diye düşünebilirsiniz. Ancak, sahiden de" derin bir perspektifle" ve tabii "eleştirel" bir şekilde de olsa, "AKP'yi de anlamış" oluyorsunuz...
"Türk Sağı ve AKP" veya bu baskıda değiştirilmiş adı ile "AKP ve TÜRK SAĞI" cümleleri ile "2. Basım'a Önsöz"e başlayan Hasan Bülent KAHRAMAN, "Cumhurbaşkanlığı Seçimleri'nde Recep Tayyip ERDOĞAN'ın 'aday olmayacağı öngörüsü'nün çıkması üzerine, basında 'ilgi odağı' hâline geldiğini de belirtiyor. "Marksizm'e dayanan bir metodolojinin kitabına da hakim olan metodoloji"(s.viii) olduğunu vurgulayan KAHRAMAN;"ERDOĞAN'ın niçin aday olmayacağı açıktı. Eğer ERDOĞAN adaylıkta direnseydi önünde bir engel olmayacaktı. Fakat bu defa AKP ortadan ikiye çatlayacaktı"(s.viii) demekte.Kitabının ilk baskısı ile(2007), ikinci baskısı arasında (2009) geçen süreçte "sayısız yeni oluşumlar"ların-22 Temmuz 2007 Seçimleri,Ordu-AKP ilişkisi ve nihayet AKP'ye açılan kapatma davası gibi(s.xiv)- ortaya çıktığını belirten KAHRAMAN, yine "Cumhurbaşkanlığı Seçimleri" ile ilgili gayet "ayrıntılı" bilgiler de vermekte. KAHRAMAN; "...Başlangıçtaki tasavvurun aksine ERDOĞAN aday olmayacağını açıklamıştır. Bu kaçınma ERDOĞAN'ın pragmatik bir siyasetçi olarak Başbakanlık gibi daha fonksiyonel bir aracı elinde tutma talebinden kaynaklanmaktadır. İkincisi, ERDOĞAN,bütün radikalizmle algılanışına ve geçmişine rağmen gene pragmatizmden kaynaklanan bazı esnekliklerin yanı sıra, parti içinde ilişkileri ve gelişimi itibariyle, daha metropoliten bir sermayeyi temsil etmektedir. Bu ister istemez kendisinin daha uzlaşmacı olmasına yol açmaktadır., ki o dönem de ERDOĞAN'ın uzlaşmacılığı, askerin istemediği bir adımı atmaması anlamına gelmekteydi."(s.xix)
Ekseriyetimizin belki de pek az bildiği bir "gerçeği";"...Cumhurbaşkanlığı için ERDOĞAN'ın daha 'ılımlı' ve sistem bakımından sembolik değeri çok önemli olan 'türbanlı eş'e sahip bulunmayan birisini aday yapmak istediği bugün bilinmektedir"(s.xv) diyen KAHRAMAN;"Ne var ki, tam bu noktada ortaya çok önemli bir gelişme çıkmıştır. Partinin içinde daha küçük sermayenin temsilcisi, dolayısıyla daha radikal bir tavır takınmaktan çekinmeyen bir kanat olarak belirmiş ARINÇ-GÜL ikilisi, sistemle uzlaşmaya dönük birisinin adaylığının kabul edilemeyeceğini kendisine bildirmiştir."(s.xv) demekte ve böyle bir durumda "...Partinin ideolojisindeki kaymayı ve 'sistemle bütünleşmeyi engelleyen bir hamledir. Bu hamle aynı zamanda parti içindeki küçük sermayenin önemi ve etkinliğini göstermektedir...Bu durum sistem iç krizine ve tıkanmasına yol açmıştır. Siyaset üreterek müdahalede bulunma imkânından yoksun sistem, bir kere daha benzeri bir yolu deneyerek, "27 Nisan e-muhtırası" olarak bilinen metni 'Genelkurmay Başkanlığı Sitesinde yayınlayarak karşı tavır almıştır."(s.xv) değerlendirmesini yapmakta.
22 Temmuz 2007 Erken Genel Seçimlerinde AKP'nin aldığı oy oranını Cumhurbaşkanlığı'nın halkın onaylaması diye gören Cumhuşbaşkanı GÜL ise ERDOĞAN'ın askerlerle yaptığı ve henüz yeterince açıklanması yapılmamış "Dolmabahçe Görüşmesi"ni çağrıştırırcasına ARINÇ-GÜL ikilisinin etkisini , kendilerine hatırlattıklarını da belirtmekte.(s.xvi,xvii)Belki de Başbakan'ın tamamiyle "askerlere ram" olmasının önünü kestiklerini hatırlatmaktalar...
"AKP'yi Türkiye'de sağ siyasetin sahip olduğu ana öncelik"(s.viii) olarak da tanımlayan KAHRAMAN; aynı zamanda 'Tarihî Blok'un Pasif Modernleşmesi'ne karşı, Aktif Modernleşmesi'nin de temsilcisi olarak görmekte. "Tarihî Blok"un 'halkı taşıyıcı bir eleman olarak dahi yer alamayacağı Pasif Modernleşmesi Modeli'nin , 1950 seçimleriyle kesintiye uğradığını (Pasif Modernleşme, Aktif Modernleşme gibi kavramları daha iyi algılamak için, yazımızın ilk bölümü de okunmalıdır.İnternet'ten kolayca ulaşılabilir...İ.G.)belirten KAHRAMAN; 1946 ve 1950 sonrası "Türk Siyaseti"nde yaşanılanların "AKP'nin anlaşılması bakımından da hayatî derecede önemlidir"(s.x) demekte ve eklemekte:"Çünkü AKP, bu oluşuma dahil olan üçüncü devrenin biçimlendirdiği bir gerçektir. Sözünü ettiğim üçüncü devre 1980 sonrasında ortaya çıkmaya başlamıştır."((s.xi)
"Anadolu burjuvazisinin/ Anadolu sermayesinin yeni bir güç kazanmaya başladığı gelişmeleri, 1980 sonrası ANAP'ın neo-liberal ve yeni-muhafazakâr/yeni sağ politikaları uygulamaları ile açıklayan KAHRAMAN; "Göç ve kentleşme olgu"sunun da bir sonucu olarak , aslında 1970'lerin ortalarında ilk kez kendisini göstermiş olan "İslamcı Siyasal Hareket"e kadar dayandırmakta.(s.xii) Ve 1970'lerdeki "Anadolu Sermayesi"nin rahmetli ÖZAL vesilesiyle "büyütüldüğü"nü de vurgulamakta. Ve böyle bir "vetirede/süreçte" gittikçe daha da "güçlenen" ve 1995'lerin ortalarında "İktidar"a giden "Siyasal İslam'ın/İslamcı Siyaset'in", "Tarihî Blok'u "ürküttüğü" ve neticede "28 Şubat Süreci" denilen "Post-Modern Darbe Süreci"nin başladığını belirtiyor.(s.xii)
"1995 Sonrası, Türkiye'de Siyasal İslam'la(/İslamcı Siyaset'le İ.G.) sistemin çatışma tarihi olarak belirlenebilir".(s.xii) tesbitini yapan KAHRAMAN; "...Önce RP'nin, sonra onun uzantısı olan FP'nin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasının 'AKP'nin yeni bir siyasal parti olarak kurulmasına yol açmıştır'"(s.xiii) demekte...
"AKP'nin kuruluşu belli bir grup siyasetçinin siyasal hırsının sonucunda ortaya çıkmamıştır. Tam tersine, son derece önemli bazı toplumsal arayışların sonucunda doğmuştur AKP"(s.xiii) vurgusunu yapan Hasan Bülent KAHRAMAN;"Bu gerekçelerin en önde geleni, Anadolu'da yeşermiş, belli bir noktaya kadar güçlenmiş olan sermayenin kendisine yeni bir ivme noktası arayışıdır."(s.xii) demekte."AKP, Anadolu sermayesinin Türk siyasetinin en önemli zaaflarından birisi olan merkezi yönetimin elindeki rantlardan pay alma talep ve arayışının bir sonucudur."(s.xiii) tesbitini de yapan Hasan Bülent KAHRAMAN;"...Geliştirilebilir, genişletebilir ve küreselleşmenin etkisi altında devletin denetiminden bağımsız bir biçimde serpilmiş Anadolu sermayesinin bu defa devleti kontrol etmesi olarak yeniden tanımlanabilir. Bu aynı zamanda Anadolu sermayesi ile İstanbul sermayesi arasındaki zıtlaşmadır ve Anadolu sermayesi açıkca İstanbul sermayesinin kontrol ettiği rantları kendi hesabına aktarma hırs ve iştahı içindedir."(s.xiii) değerlendirmesini de yapmakta.
"Özellikle Necmettin ERBAKAN ve Kadrosu, devletle sürdürdükleri gerilimli ilişki nedeniyle bu konuda daha fazla işlevsel(/fonksiyonel İ.G.) olamayacağı anlaşılmış bir çevre meydana getirmektedir."(s.xiii) tesbiti ile KAHRAMAN; "İşte AKP bu noktada kurulur. Fakat AKP'de diğer partiler gibi kendi içinde homojen değildir. Bu partinin de 'nomenklatura'sı ve 'plebyen'leri(yani 'Kast Sistemi'ni çağrıştırıcı 'Kast'ları İ.G.) mevcuttur. Daha güçlü ve metropol çevrelerde etkin isimler ile daha zayıf ve metropele transfer olmak isteyen isimler biraradadır." (s.xiii) demekte.
"Bu merhalelerden sonra 'siyasetin sivil bir iradeye dayalı olarak yapılması ile sistem tarafından güdümlenen bir yapı ' tarafından yapılması arasındaki 'çatışma'nın ortaya çıkardığı 'AKP'ye kapatma davası'nda, bir fire ile, neredeyse Anayasa Mahkemesi Üyelerinin tamamınca,11' 10,'AKP'yi laiklik karşıtı hareketin odağı' sayılması fakat 'buna rağmen AKP'nin kapatılmaması'nın 'sistem'in AKP'ye duyduğu ihtiyaca' ve ' kapatılması ile doğacak başlıktan çekinmesi'ne bağlayan KAHRAMAN; "Bu konum, AKP'nin 'taşıyıcı ve modernleştirici', o arada da 'köprü' bir parti olmasını türettiğini ve 'AKP'nin âdeta moderatör bir parti' olarak; Anadolu sermayesi ile İstanbul sermayesi arasında ve göçerlerle kent yerleşikleri arasında, kırsal alanla metropol çeperler arasında "bir rol" aldığını(s.xvii) belirmekte. Ve "AKP,...'merkezdeki çevre'nin olduğu kadar , 'çevredeki merkez'in de dinamik partisidir. Sistem AKP'nin kapatılmasıyla doğacak boşluğun etkilerinden çekinmiştir."(s.xviii) demekte.
"AKP'nin "yoksulukla/fakirlikle" kurduğu ilişkinin 'farklılığı' da yani 'yoksulluğun/fakirliğin bulunduğu yerde hapsedilerek onarılması 'düşüncesinin de, neticede sistem tarafından gerekli görülen bir parti kimliğini kazanmasını"(s.xviii) sağladığını vurgulayan KAHRAMAN; ancak "AKP'nin 'laikliğin karşıtı hareketlerin odağı bir parti' olarak kabulü ve "vesayet" altına alınması', 'bir karşı hamle olarak' izleyen dönemde 'Ergenekon Davası'nın başlamasının da sebebi olmuştur"(s.xix) demekte.
Yine "sistem-AKP ilişkileri" babında, "TRT'de 'Kürtçe Yayınları'nın başlamasının, "sistem içi bir ittifak olmaksızın gerçekleştirilmesi imkânsız'(s.xx) diyen KAHRAMAN; "Bir taşıyıcı-moderatör parti olarak AKP'nin, 2001 sonrasında devreye girmiş olan tarımsal-kırsal nüfusun çözülüp metropole aktarılmasından doğacak sorunları halletmekteki işlevi, bugün sistemin o parti tarafından üretilen ideolojik perspektife nispeten, göz yummasını ve gerektiğinde taviz vermesini doğurmuştur."(s.xxii) da demekte.
"AKP'yi Türk Sağı'nın önüne koyan" Hasan Bülent KAHRAMAN; AKP'yi önce Türkiye'de genel anlamda sağın, daha sonra da özel olarak İslamî siyasetin içinde ele alıyor."(s.xxii) tesbitini yapan "kabaca Solcu Siyaset Bilimci" Hasan Bülent KAHRAMAN;" 1980'lerin demokratik ve ekonomik liberalizmine kadar sağ, yakın dönem Türk siyasetinin ana eksenidir."(s.xxiv) tesbitini de eklemekte.
"Türk Sağı'nın kültürel eksikliğini ve yetersizliğini"(s.xxv) de vurgulayan Hasan Bülent KAHRAMAN; "Türk Sağı'nın ve Türk Muhafazakârlığının 'Pozitivist bir modelle kurgulandığı' " iddiasını da dile getirmekte.
Hasan Bülent KAHRAMAN kitabının adı da olan "AKP ve TÜRK SAĞI", "Söyleşi/Röportaj", "soru-cevap" şeklinde şekilenmektedir. "Adalet ve Kalkınma Partisi'ni, 1950'ler DP'si ile özdeşleştirme, benzeştirme ile ilgili konulara; öncelikle "yer kayma teorisi" dediği 'bir toplum ansızın hiç beklenmeyen bir partiye kitlesel olarak oy verebilir' izahatı ile "AKP'nin aldığı sonucu çok uzun bir tarihsel birikimin şimdiki ve şimdilik sonucu diye görmekten yanayım"(s.2) şeklinde cevaplamakta ve "Bu hareket daha kendi içinde evrilecektir ve öngördüğümüz veya öngöremediğimiz bir yöne yönelecek, orada da yeni sonuçlar doğuracaktır."(s.2) demekte. "Türk Sağı'nın otoriteryenliğini veya başka bir şekildeki anlamı ile baskıcılığı, dayatmacılığı" ile ilgili olarak da, "Benim temel iddiam, sağın hiçbir zaman reel demokratik bir bilinç taşımamaktatır."(s.10) dese de, eserinin bir yerinde, "AKP'ye totaliter demek saçmadır" da demekte. DP'nin de, AP'nin de, ANAP'ın da ve nihayet Adalet ve Kalkınma Partisi'nde "böyle olduğu" iddiasını dile getirmektedir. (s.10)
Eserinin "1950 Seçimleri ve DP İktidarı: AKP'nin İlk Kaynağı" ismini verdiği "Birinci Bölüm"de, Demokratik Parti'nin ortaya çıkış şartlarını ve 1950'deki "zaferi"ni ve Türkiye'yi yönetmeye başlayan "kadrolar"ın , "yeni bürokrasi"nin Amerika'da eğitilmelerine, 'taşra burjuvazisi'nin gelişimine kadar, "ayrıntılı" açıklamalar yapmakta.Ki, bizler bu "görüşleri"ni yazımızın birinci bölümünde genişçe bahsetmiştik.
Yine "İslamî Cumhuriyet'in 'Öteki'si ismini verdiği "İkinci Bölüm"de ise "Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran asıl kadronun 'Pozitivist' zihniyetli olduğunu, o dönemin 'burjuvazisi'nin de düşüncesinin 'Pozitivizm' olduğunu, "Bilimden başka birşeye inanmayanlar, burjuvalar, dini(/tabiki İslam'ı) paranteze almakta, ötelemekte, ikincil hâle getirmekte ve onun yerine -'Bilim Dini de denilen Pozitivizm'i-kaçınılmaz bir şekilde bilimsel düşünmeyi veya bilimin doğrudan doğruya kendisini geçirme kaygısını gütmektedirler."(s.23) tesbitlerini yapmakta, 'Cumhuriyet İdaresi dinin (/tabiki İslam'ın) 'kamusal alan'da görünür olmasını engellemiştir, bu bir gerçektir."(s.25) de demektedir. Bu açıklamalarında bize 'ilginç' gelebilecek bir başka 'görüş ve tesbiti' ise 1950'de DP'nin "Doğu ve Güneydoğu taşrasından 'oy' alamadığı; DP'nin en yüksek oy aldığı yerler arasında Güneydoğu ve Doğu Anadolu'nun olmadığı'"(s.31) gerçeğidir...
"Laiklik: Burjuvazinin Siyasal İktidar Aracı" dediği "Üçüncü Bölüm" de ise Hasan Bülent KAHRAMAN; "İslam-Siyaset" konusunda "çok net" görüşler sarfetmekte:"İslam,...siyasetten asla bağımsız olmamıştır; tam tersine, İslam bir siyaset üretme aracı, yöntemi olarak kendini vazetmiştir...Cami siyasetin sokulamayacağı bir yer değildir; tam tersine, cami, siyasetin bizatihi yapıldığı, üretildiği bir yerdir. Çünkü birçok siyaset teorisyeninin de ortaya koyduğu gibi, siyaset esas itibarı ile iki insanın bir araya geldiği yerde başlayan bir husustur."(s.33) demekte.KAHRAMAN, 'literatüre' göre de 'İslam'ın bir tür Sosyalizm olduğu kabulünü'(s.33) de dile getirmekte.
Bu kısımda ve eserinde, "Laikliği, dünyayı dünyanın bilgileriyle açıklamak; bu açıklamayı yapacak toplumsal ve zihnî varlığı yaratma çabası"(s.37) şeklinde tanımlayan KAHRAMAN; "Türkiye'de, ta 1839'lardan beri bir "değişme iradesi"nin olduğu"(s.40) vurgusunu yapmakta ve bilhassa 1950'lere kadar belirgince süren 'Modernite Paradoksu' nu da hatırlatmakta.(s.55)
"Darbelerden CHP-MSP Koalisyonuna ve MC Hükümetlerine" isimli "Dördüncü Bölüm"de ise "AKP'nin Dayandığı Tarihî Miras ve Darbeler" hakkında genişçe görüşlerini açıklayan KAHRAMAN; belki de "ilk defa" "Millî Selamet Partisi, Refah Partisi, Fazilet Partisi ve AKP" olarak teşekkül edecek hareket"(s.62,63) cümlesi ile "Yakın dönem tarihinde ilk meşru, örgütlü ve hükümet düzeyinde etkin İslamî Hareket, Millî Selamet Partisi'dir. Bugünkü AKP'nin de atası olan MSP, özünde büyük sermayeye karşı taşra sermayesinin kontrolünde olan ve onu savunmak adına ortaya çıkmış bir kuvvettir."(s.69) açıklamaları ile "AKP'nin atası olan MSP" tesbitini yapmakta. Ve yine çok azımızın düşünmüş olabileceği bir tesbiti; "CHP'nin de, MSP'nin de, aslında 'çevre'nin partileri' olarak 1977'de koalisyon yaptığı gerçeği.(s.70,71) bir hayli 'ilginç..."CHP, metropolitan çevrenin partisi de olsa...(s.77), bir daha asla "çevre" nin partisi olamamıştır, şeklindeki görüşleri...(s.77)
Ve müstakil/ayrı bir yazımızda ele aldığımız sayfalardaki görüşleri:"Meğerse, bir zamanlar "Akıncılara, Akıncı Gençliğe de, 'Sokaklara Dökülmeyin!' Çağrıları Yapılıyormuş "...(İnternet'ten okuyabilirsiniz.)
"AKP ve TÜRK SAĞI" isimli eserinin "12 Eylül Faşizmi ve Türkiye'de İslam'ın Siyasallaşması" başlıklı "Beşinci Bölüm"de ise KAHRAMAN; "Devlet 1980'ten itibaren çok uzun süre, sistemli bir şekilde dini kontrol altında tutmaya çalışırken, kaba bir bakışla söylecek olursak, bugün din devleti kontrol altına almıştır."(s.106) tesbitini yapmakta. 1980 sonrası Türkiye'mizde ve tabi dünyada yaşanılan 'sosyal dönüşümler' sonrası, "12 Eylül Mantığı"nın 'sosyal katmanları ve siyasî hayatı söndürmek ve devre dışı bırakmak "(s.111) gibi niyet ve uygulamaları da 'tutmamış', "İslam, daha da siyasî İslam" hâline gelmiş; hatta öyle ki "devlete muhtaç olmayan Anadolu burjuvazisi bile ortaya çıkmıştır."(s.117) demekte.
Hasan Bülent KAHRAMAN eserinin "AKP'ye Doğru: İslamî Sermayenin Yükselişi ve Lümpenleşme olgusu" başlıklı "Altıncı Bölüm"de ise bilhassa "AKP'nin ideoloji üretemediğini , "kimlik siyaseti" uygulayan parti hâline gelemediği, hatta "partileşemediğini" de vurguluyor.(s.124, 127) KAHRAMAN; "AKP işbaşına geldikten sonra kendisini toparlayabildi mi, toparlayama dı?, suâlini;"Bana kalırsa toparlayamadı.Çünkü AKP kendisine ideoloji üretemedi. Yayınlamış olduğu liberal muhafazakârlık tezi, AKP'ye bir ideoloji oluşturmaya yetmedi. Çünkü bu tezin bir ideoloji olabilmesi için toplumsal bir karşılığının bulunması gerekir. Halbuki bugün kitleler nezdinde veya Türkiye ölçeğinde 'liberal muhafazakârlık' tezinin bir karşılığı yoktur. İddialı bir şey söyleyeyim, 'milliyetçi-mukaddesatçı' lafının bir karşılığı vardır, ama 'liberal muhafazakâr ' tezinin Türkiye'de kitlesel karşılığı bulunmamaktadır....Bu eksiklik AKP'nin partileşme sürecindeki en büyük engelini teşkil ediyor."(s.124)
Kaldı ki, "uyduruk muhafazakâr demokrat" lafı ile nasıl "ideoloji" üretebilsin ve neticede "kimlik siyaseti" de yapan bir "AKP hâline" gelebilsin ki?
"Devlet'le uzlaşmayı tercih eden AKP kadrolarının, sosyo-kültürel olarak İslam'la ilişkilerini korusalar da, "siyasal düzlemde" "ideolojik" olarak siyasî İslam'la bağını koparmıştı."(s.125) tesbitini yapan KAHRAMAN; "AKP'nin ideolojik planda 'siyasî düzlemde' İslam'la olan irtibatını kurmaması, partileşmesini de engellemektedir."(s.127) demekte. Ve nihayetinde "bütün bunlara rağmen AKP nedir?" suâlini ise; "AKP İktidarı, Türkiye'de siyasetinin tüketilmesinin-'12 Eylül Mantığı'nı hatırlatıyor İ.G.- yarattığı çaresizliğin sembolüdür."(s.127) tesbitini yapmakta.
"AKP İktidarı:Türkiye'de İslamileşme" başlıklı eserinin "Yedinci Bölüm"ünde ise KAHRAMAN, AKP'nin ortaya çıkış aşamasında Recep Tayyip ERDOĞAN'ın yaptığı "farklı katkı"ya dikkat çekmekte ve "Recep Tayyip ERDOĞAN zaten AKP'de yoktu. AKP'de mevcuttu amma yasaklar sebebiyle AKP'nin bünyesinde yer almıyordu....AKP'yi Fazilet Partisi'nden kopartan hareketi ERDOĞAN hazırlamamıştı. Abdullah GÜL ile arkasında yer alan kadroydu o hareketi oluşturan. Dolayısiyle Recep Tayyip ERDOĞAN başlangıçta bizim siyasal kültürümüzün çok sevdiği mazlum tipolojisini benimseyerek ve kendini onunla özdeşleştirerek AKP'ye bir kuvvet getirmiştir...ERDOĞAN kendi karizmasından gelen bir katkı sağlamıştır."(140) Türkiye'de "12 Eylül Mantığı"nın da zorladığı, "sert çekirdekli bir ideolojinin artık söz konusu olmadığı bir siyasal düzlemde, rant ilişkilerinin, ekonomik çıkar ilişkilerinin ön plana geçtiğini"(s.140,141) vurgulayan KAHRAMAN; "1983'ten beri kitlelerin,"Hangi iktidar benim ekonomik çıkarımı meşru veya gayr-ı meşru olarak azamiye çıkaracak?" sorusu ile sandıklara gittiklerini de (s.141) belirtmekte. İşte kitlelerdeki bu oynaklık, "yer kayma teorisi" gereği de, "AKP'yi İktidar yapmıştır."(s.141) tesbitini yapan KAHRAMAN; "AKP şu ya da bu sebepten ötürü bu kitlelerle olan çıkar ilişkisi bağını kurabildiği ve koruyabildiği ölçüde, değil Recep Tayyip ERDOĞAN, başında kim olursa olsun, iktidarını sürdürür."(s.142) tesbitini de yapmakta. Ve "Ama bu bağda herhangi bir kopma meydana gelmişse, yine değil Recep Tayyip ERDOĞAN, başında kim olursa olsun, daha fazla iktidarını devam ettiremez."(s.142) demekte..
"Parti'leri 'Parti yapan' hususun 'ideolojik enstrüman'ın ' değil ; artık 'ekonomik-siyasal enstrüman' olduğunu"(s.142) vurgulayan Hasan Bülent KAHRAMAN; "AKP iktidarlarının yerel yönetimlerden hazırlanmış ve yerel yönetimlerden doğmuş iktidar."(s.143) tesbitini de yapmakta.
"28 Şubat Post-Modern Darbesi"ni hazırlayan Erbakan Hoca'nın "çok uç, çok fevrî, çok düşüncesiz söylem ve eylem hataları"nın aslında demek istediğinin, "Türkiye'de siyasal İslam/İslamcı siyaset "devlete kafa tutabilecek" kerteye gelmiştir."(s.144,145) 'mesaj'ını da verdiğini ancak AKP'nin böyle bir "yanlış"a düşmemeye de itina ettiğini; bu sebeple "kandan söz eden, gitgide kemikleşen ve doğmatikleşen bir siyasal İslam'a karşı daha yumuşak bir modelin, bir 'sönümleyici' olarak benimsendiğini de (s.145) vurgulamakta.
"Türkiye'de siyaset yapılmıştır. Türkiye'de hiç bir zaman (siyaset) üretilmemiştir."(s.174) diyen Hasan Bülent KAHRAMAN; "Siyaset hiçbir zaman entellektüel bir faaliyet olarak düşünülmemiştir."(s.174) vurgusunu da yapmakta.
Eserinin "Sokaktaki İnsanın Militer Refleksi ve AKP'nin 'Meçhul'le Dansı" başlıklı "Sekizinci" ve "Son Bölüm"ünde ise "AKP'nin bütünüyle sistemin bir partisi olma noktasına ulaşmıştır."(s.181) tesbitini yapmakta ve "Bundan sonra AKP'nin başına gelenler, sisteme teslim olan bütün partilerin başına gelmiş olan şeydir... AKP'nin bir kere daha kendi içinde bölünmesidir.Öyle sanıyorum ki, bundan sonra çok uzun süredir üstünde çalışılan bir proje olan sağın yeniden inşaası meselesi, AKP'nin içinden çıkacak bir kuvvetle olur."(s.181,182) öngörüsünü de dile getirmekte...
Bir "vakıa", bir "olgu" olan "AKP"yi "anlama"lı, "sathî bakışlar" dan kurtulunmalı ve yaşadığımız dönemi de doğru tahlil etmeliyiz...
04.11.09,Çarşamba
İsmet GÜLTEKİN
ismet_gultekin@mynet.com veya metgultekin@hotmail.com
(*):Hasan Bülent KAHRAMAN,"AKP ve TÜRK SAĞI", Güncel Siyasî Meseleler, Söyleşi: Recep YENER, 2. Basım, Agora Kitaplığı, Mart 2009, İstanbul

İKİ ESERİNDE HASAN BÜLENT KAHRAMAN'IN GÖRÜŞLERİ-1

İKİ ESERİNDE
HASAN BÜLENT KAHRAMAN'IN GÖRÜŞLERİ-1
"TÜRK SİYASETİNİN YAPISAL ANALİZİ-1
Kavramlar-Kuramlar-Kurumlar"(*)
(Türk Modernleşmesini Anlama Cehdi)
Genelde "modernleşme"yi, özelde ise "Osmanlı-Cumhuriyet veya Türk Modernleşmesi"ni "anlama"mıza yardımcı olacak bir eser:"Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-1 Kavramlar-Kuramlar-Kurumlar" Hâlen "Radikal" gazetesinde "köşe yazarlığı" da yapan "solcu siyaset bilimci "Hasan Bülent KAHRAMAN'ın "3 cilt"lik eserinin ilki."1950-1980" yılları arasını kapsayan "2.cilt"i ile "1980-2010" yılları arasını kapsayan "3.cilt" ise yayınlanacak...
Hemen belirtelim ki, gerek bu eserinde, gerekse "iki eserinde" dediğimiz "AKP ve TÜRK SAĞI"(**) isimli eserinde, yaptığı tahliller/analizler, zaman zaman, 2000'leri de aşıp, 2007'ler Türkiyesi'ni de bulup, 2010'lar Türkiyesi'ne uzanmakta...
"Türk Modernleşmesi'nin siyasal boyutu" veya "siyasal/siyasî modernleşme", başlıkta zikrettiğimiz eserinin "esas konusu." Hasan Bülent KAHRAMAN, "Modernleşme"yi,şöyle tanımlamakta:"Siyasal(/Siyasî İ.G.) planda modernleşme, devletin ontolojik varlığının din öncelikli ve aşkınsalcı bir anlayışla bütünleştiği, insanın toplumsal bir çekirdek, belirleyici bir özne olma aşamasına henüz erişemediği bir dönemden, devletin bir sözleşme çercevesi içinde aşkınsalcı anlamının sınırlandığı, yurttaş kavramının anayasal haklar temelinde belirleyici nitelik kazandığı ve dinin seküler bir anlayışla iç içe geçip mutlak belirleyici gücünü kaybettiği bir döneme geçilmesidir."(s.x)
Ve böyle bir "modernleşme"nin "başka unsurları"nın ise; "çok partili siyasal(/siyasî) sistem, seçimlere dayalı parlamenter yapı, muhalefetin ve düşünce açıklama özgürlüğünün vazgeçilmez bir ilke olarak beninsenmesi,...çoğulcu, çoklu kültürel yapılara dayalı bir sistem."(s.x)
'Batı siyasî modernleşmesi' ile 'Osmanlı siyasî modernleşmesi'ni karşılaştıran Hasan Bülent KAHRAMAN;"Batı siyasî modernleşmesi, 4 önemli olgunun tarihî plandaki foksiyonuna bağlıdır.
a)Burjuvazinin gelişimi.
b)Toplumsal sözleşme kavramının ortaya çıkışı.
c)Laikliğin oluşması.
d)Çoğulcu demokratik parlamenter sistemin işlev(/fonksiyon) kazanmasıdır".(s.x)demekte ve 'Osmanlı siyasî modernleşmesi'nin ise 1839'lardan itibaren "Batılı sisteme geçilmesi çabası" olarak değerlendirmekte.(s.xi)Ve "Sened-i İttifak" ile ayan-burjuvazi, merkezi otorite-devlet etkileşimi; "Tanzimat Fermanı" ile toplumsal sözleşme; "1.Meşrutiyet"le parlamenter monarşi; "2.Meşrutiyet"le materyalizm-kısmî sekülerleşme, yurttaş kavramı"nın ortaya çıktığını vurgulamakta.(s.xi)
Hasan Bülent KAHRAMAN, eserinin "Önsöz"ünde, "Batılı sisteme geçişin düğüm noktası, 2. Meşrutiyet'tir." demekte ve 'materyalist-seküler oluşumu' yahut 'pozitivist-laik anlayışı', "dünyayı dünyanın bilgileriyle açıklama" olarak tanımlamakta.(s.xi)
KAHRAMAN, 1908-1918 yılları arasında çok sayıda "siyasî düşünce akımları"nın serpilip geliştiğini, 'Cumhuriyet' yahut 'Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ise 'Garpçılık, İslamcılık ve Milliyetçilik akımları'nın bir 'sentezi' ve 'karışması' olarak ortaya çıkmıştır demek istemekte. Yani 'Üç Tarz-ı Siyaset:Garpçılık, İslamcılık ve Milliyetçilik."(s.xi)
Hasan Bülent KAHRAMAN, bu eserinin temel mevzusunun;'1923-1950, 27 yıllık dönemde, 'demokrasi'nin 'kurum' olarak da bulunmadığı bir zaman diliminde, yeni bir sistem inşa edilirken; Cumhuriyet'in getirdiği, 'bir siyasî modernleşme projesi'nden ziyade,'hukukî-kültürel dönüşüm'ün ; 'Tarihsel Blok(/Tarihî Blok İ.G.) aracılığı ile gerçekleştiğidir, yani 'Ordu+Aydınlar+Bürokratlar' aracılığı ile.(s.xii)
Hasan Bülent KAHRAMAN'a göre, bu eserinin de ikinci temel tezi olan; 'Tarihî Blok'un gerçekleştirdiği bu hukukî-kültürel dönüşüm' veya 'yeni sistem, 1950'de kırılmıştır." 1950 sonrası 'aktif modernleşme'nin ortaya çıkışı; siyasî muhalefet , genel oy(gizli oy, açık sayım), egemenlik ve gelenek=din/İslam'(s.xiii) Yani '1923-1950' "Pasif Modernleşme"nin yerini 1950'den sonra "Aktif Modernleşme"nin alması. İşte bu noktada sorulması gerekli suâl şu: 'Pasif Modernleşme'den 'Aktif Modernleşme'ye geçilirken; zamanın 'Süper Devleti'nin de yönlendirmesi ile bazı 'mutabakatlar' yapıldığı-"Yanlış Cumhuriyet" kitabı- ve 'dış şartlar, konjonktür icabı, istemeye istemeye, gönülsüzce geçilen bir 'demokrasi' sözkonusu değil midir?
Ve Hasan Bülent KAHRAMAN, bu eserinin temel üçüncü tezi olarak ise 'artık Türk siyasî yapısının 'merkez-çevre' anlayışı ile açıklanamayacağı, çünkü çok komplike değişim ve dönüşümlerin yaşandığı, bu kavramlar yerine 'merkez'deki çevre', 'çevre'deki merkez', 'coğrafî merkez/çevre; siyasî merkez/çevre' gibi kavramların kullanılmasının elzem olduğunu belirtiyor.(s.xiv)
KAHRAMAN; yine eserinin 'Önsöz'ünde, 'Osmanlı Türk Siyasî Modernleşmesi'nin 'devlet olgusu'na; 'Batı Siyasî Modernleşmesi'ne nazaran, daha fazla ehemmiyet verildiğini; esasında 'modernleşmenin de, siyasî modernleşmenin de 'kurucu unsuru'nun 'DEVLET' olduğunu; 'Osmanlı ve Cumhuriyet Modernleşmeleri'nde, asıl 'Devlet Nasıl Kurtarılır?' suâline cevaplar arandığını vurgulamaktadır.(s.xiv)
BATI MODERNLEŞMESİ-TÜRK MODERNLEŞMESİ
Hasan Bülent KAHRAMAN, eserinin 'Türk Siyasal Modernleşmesi, Kavramı ve Kurucu Dinamikleri" bölümünde ise Osmanlı'da modernleşmenin, 'Batı'yı izlemeye başladığı' yüzyıl olan 16. yüzyıla kadar götürülebileceğini hatırlatmakta.(s.4) 'Batı'yı izlemeye başlaması ile gerilemesini durduracak çareler araması ile Osmanlı'da 'Modernleşme' de başlamıştır, hatırlatması yapan KAHRAMAN; "Türk Modernleşmesi'nin 'farklılığı'nı, 'özgün'lüğünü ise şöyle belirtmekte:"Türk Modernleşmesi, elit merkezli, yukarıdan aşağıya inen, hiyerarşik bir yapıya sahip, devlet odaklı, kurtarıcılık misyonu içeren, toplumsal iç refahın sağlanması ve toplumsal iyinin yaratılmasından çok, ülkenin dış ilişkilerindeki konumunu güçlendirmeyi öngören, bürokratik ağırlıklı bir anlayışa dayalıdır."(s.4,5) Yani 'kontrollü bir modernleşme...'(s.5)"...Zamanın akışına bırakılan bir olgu...doğal değişim..."(s.5)
'Türk Modernleşmesi'nin kaynağı ise 1789 Fransız Devrimi'ni anlama çabası ile 3. Selim ile başlamıştır, diyen ve 1839 Gülhane Fermanı ile Osmanlı âdeta 'dışarıyla(/Batı ile) bütünleşmektedir.' KAHRAMAN'ın da vurguladığı üzre,"Türk Modernleşmesi'nin hiçbir zaman kendi kendisini üreten bir süreç olduğu düşünülmemelidir....Batı'nın müdahalesi ve Batı'yla sürdürülen iletişimin sonucu...Batı'yla kurulan gündelik iletişimin,bir düşünce sisteminin diğer bir kültüre ve sosyal yapıya aktarılması üstündeki etkisidir..."(s.9)
Hasan Bülent KAHRAMAN'a göre 1876'da bir parlamento'nun kurulması, bir Anayasa'nın ilan edilmesi, 'çok önemli gelişmelerdi.'(s.10)'Türk siyasî modernleşmesinin bir özelliği de; Türk Modernleşmesi'nin bir elit çekirdeğin yönlendirilmesine bağlanmasıdır. " Ve bu 'elit çekirdeğin fonksiyonu ise şunlardır:
"1) ...Modernleşmenin temel tanımları elitler tarafından yapılır.
2)...Modernleşmenin gerçekleştirilmesi bir grup öncünün iradesi dahilindedir...
3) ...İttifak ortakları aramaları...Siyasî kadrolar...Ordu..."(s.11)
Hasan Bülent KAHRAMAN, 18. yüzyılın sonunda ve bütün 19. yüzyıl boyunca Osmanlı'nın Batı'daki düşünce ve siyasî hareketlerden etkilenmesini ise maddeler hâlinde açıklanabilmekte: "1) ...İmparatorluk fizik olarak çözülmektedir...Batı sürekli güçlenmektedir.
2) 1789 Fransız Devrimi'nin Batı toplumlarında meydana getirdiği değişim.
3) ...Batı kapitalizm'in yeni bir sıçrama yaptığı dönem.
4) Çare: Kurumsal yenilenmeler...
5) 2. Abdülhamid Dönemi ile 'erken burjuvazi'nin oluşması."(s.18, 19)
Yani "Osmanlı Modernleşmesini hazırlayan dış dinamiklerdir."(s.19)'Modernleşmeden ziyade modernleştirici iradenin ortaya çıkması...'(s.19)
Hasan Bülent KAHRAMAN, eserinde yine 'Modernleşme'yi , "Bir anlamda bürokrasinin de 'farkına' vardığı, yaşanmasını zorunlu gördüğü bir değişim/dönüşüm"(s.28) olarak tanımlarken;'Türk Modernleşmesi'ni ise ,"Haklar(hukuk) temelinde düşünülmüş, hukukî bir dönüşümü öngörmüş, sınıfsal bir temelden yoksun amma metinsel bir bilgiye dayalı ideolojik olmaktan çok, ütopik bir çıkış'(s.28) olarak tanımlamakta.
'Osmanlı Modernleşmesi'nin 'motoru' olan Namık Kemal, Ziya Paşa gibi 'Osmanlı Aydınları'; 'Fransız Romantizmi' d e denilen 'etkilenmeler'le, 'vatan, millet' gibi kavramları dillendirirken; bir kısım 'Osmanlı Aydınları' da,-Ahmet Rıza kuşağı gibi- "bilim dini" de denilen 'evrim temeli üstüne oturan ve adına da Pozitivizm denilen 'zihniyet'le, 'Osmanlı toplumsal dönüşümüne' "öncülük" yapmaktaydılar.(s.30, 31)
Yani millîlik, maneviyatçılık, pozitivizm,materyalizm...
Ve neticede KAHRAMAN'ın da vurguladığı üzre,'Osmanlı Modernleşmesi'ne 'öncülük' eden 'siyasî görüşler'i, üç başlıkta toplayabiliriz:"1) Sosyal Darwinizm. Toplumun gelişimini, dönüşümünü bir süreklilik ve çizgisellik içinde tasvir eder.
2) Muhafazakâr anlayış: Dinin toplumsal rolünü ihmal etmeyen, tersine, onu ilerleme düşüncesinin kaynağında bir yere yerleştirmeyi öngörür.
3) Radikal kopuş anlayışı: Elitist modelin beninsenmesi, radikal ihtilal düşüncesi."(s.36)
KAHRAMAN, 'Modernleşme'mizin, ilk başlarda, 'Sosyal Darwinist' bir 'zihniyet'le başladığını, zamanla 'Materyalizm'e kaydığını, hattâ 'Radikal Kopuş'u temsil eden üçüncü aşamada ise 'halk'ımızın, 'millet'imizin bir 'sürü' olarak görüldüğü ve böylece "hem din'i devre dışı bırakan", hem de 'bilim dini' ile yola devam eden bir anlayışla 'Cumhuriyet Modernleşmesi'ne geçildiğini hatırlatıyor.(s.38,39,40)
TÜRKİYE'DE TARİHÎ BLOK OLGUSU
Hasan Bülent KAHRAMAN, eserinin 'Türkiye'de 'Tarihsel Blok Olgusu' başlıklı kısmında ise 'ideoloji' olarak 'modernleşme'ye bakışı, 'modern', 'modernite' kavramını ve yine 'Batı Modernleşmesi' ile 'Türk Modernleşmesi' arasındaki 'farklara' eklenecek tesbitler ile 'kurtarıcılık', 'Kameralizm' kavramları ile 'Batı Burjuvazisi' ile 'Osmanlı Burjuvazisi'nden dem vurmakta. Ve bu kısmın sonunda 'ideolojik tercihi'ni yansıtan, Marks, Hegel, Darwinizm, Lenin ve Pozitivizm'den bir hayli bahsetmektedir...
'Modern' kavramının ilk defa 'Romalılar' tarafından kullanılan bir kelime olduğunu belirten KAHRAMAN; 'Hıristiyanlığı benimseyen Romalılar'anlamında kendilerine 'Modern'; kabul etmeyen Romalılara ise 'Pagan' denildiğini hatırlatmakta. "Batı modernitesi modernleşmeyi kendi içinden çıkan, başka toplumlarda örneği görülmeyen, salt Batı'ya özgü bir gerçeklik ve gelişme olarak benimsenmiştir. Öteki toplumlar ancak Batı tarafından modernleştirilebilirler..."(s.47) tesbitini yapan KAHRAMAN, 'Türk Modernleşmesi'nin Batı Modeli'ne dayandığını, Türkiye'deki modernleştiricilerin 'öz-oryantalistler' olduğunu ve Türk modernleşmesinin 'atılımcı' ve 'devrimci' olduğu "(s.48) vugusunu da yapmakta. 'Türk Modernleşmesi'nde, 'devlet-toplum' ve 'yönetim-siyaset çatışmaları'nın yaşandığını belirten KAHRAMAN; 'Türk siyasî modernleşmesi, Selçuklu-Osmanlı çizgisi itibari ile 'devlet öncelikli', 'devlet merkezli' iken; 'Batı Modernleşmesi'nde ise 'Toplum öncelikli, toplum merkezli' tesbitini de yapmakta.(s.52)
Bu babdan olmak üzere 'kurtarılması gereken sadece devlettir. Söz konusu ola kurtarıcılık bilinci, devlet odaklıdır...Devlet'in dönüştürülmesi.....'ifadeleri ile 'kurtarıcılık' kavramını açıklayan KAHRAMAN; 'Kameralizm' kavramını ise 'Devlet'in hazinesini, gelirini arttırma düşüncesi' olarak tanımlamakta.(s.53) Ve 'devlet'in bekâsı ile devlet'in kurtarılmasının aynı anlamda kullanılması.
"Bürokrasi seçkinleriyle, asker seçkinlerin, devletin ayakta kalması amacında birleşmesi, ...aslında seçkinlerin ideolojik tercihleriyle askerin eylemsel önceliği birleşmiştir."(s.54) tesbitini yapan KAHRAMAN, 'Bu, Türk siyasî modernleşmesinin kırılma noktasını meydana getirdiği gibi, onu kendisine ait özgül tarihin geçmişine bağlıdır."(s.54) demekte. Ve böyle bir düşüncenin de 'Pozitivizm' ile örtüştüğünü ifade etmekte.(s.54) Ve eserinin ileriki sayfalarında ve "AKP ve Türk Sağı" isimli eserinde de, zaman zaman zikrettiği üzre, 'Tarihî Blok,Ordu+Bürokrasi+Aydınlar'dan meydana gelen bir 'blok.'
BATI BURJUVAZİSİ-OSMANLI BURJUVAZİSİ
'Burjuvazi'nin bir 'sermaye hareketi' olduğunu ve 'ekonomik güç'ün ardından 'siyasî güç'te oluşturduğunu vurgulayan Hasan Bülent KAHRAMAN; 'Batı Burjuvazi Çağı'nın '1780-1870' yılları arası olduğunu; 'sermaye birikimi'nin oluşması ile 'sivil toplum', 'kamusal alan' gibi kavramların da ortaya çıktığını, Fransız ve İskoç Aydınlanmaları, Liberalizm ile 'dinîlik ötesi bir siyasî güç' hâline gelişleri...'Dünyayı dünyanın bilgisiyle açıklamak' diye tanımladığı 'laiklik' ve 'sekülarizm', 'yurttaşlık' kavramları . 'Devlet, yurttaşın haklarını korumak için mevcut bir organizma.'(s.61,62,63,64,65,66,67)
Ve 'yukarıdan aşağıya Osmanlı dönüşümü...1908 sonrası, siyasî partilerin kurulması, farklı ideolojilerin savunulması, değişik siyasî davranışlarının gösterilmesi ve devlet'ten bağımsız bir alanın oluşturulması.(s.70, 71) "Solcu siyaset bilimci" Hasan Bülent KAHRAMAN, 'Osmanlı burjuvazisi'nin ortaya çıkışını, 'Batı etkili bir burjuvazi dönüşümü, Liberal bir dönüşüm' olduğunu vurgulamakta.(s.72) Daha 1906'larda, Pozitivist zihniyetli siyasî güç sahiplerinin 'vesayet' oluşturmaları, asker-aydın ittifakı...(s.72,73)
TÜRK SİYASÎ YAPISININ ÜÇ MODEL ile İZAHI
Hasan Bülent KAHRAMAN, eserinin 99-118 sayfaları arasında, 'Türk siyasî yapısı'nı anlamamızı kolaylaştırıcı üç değişik model ile izahına ayırmış.
Belki de bu 'model'lerden hemen hemen bildiğimiz 'merkez-çevre modeli."Eserinde sık sık diyebileceğimiz ölçüde Prof. Şerif MARDİN'i zikreden KAHRAMAN; MARDİN'in 1972 tarihli makalesinde dile getirdiği bu 'kavramlar'ın, ancak 1990'larda yaygınlaştığını da vurguluyor. 'Öncelikle 'merkez-çevre'kavramını doğrudan geliştiren MARDİN değildir. MARDİN bu kavramı makalesinde belirttiği üzre Shillis'ten almıştır. Shills, 1970'ler Türkiyesi'nde sıklıkla baş vurulan görüşleri benimsenmiş ve önemsenmiş bir sosyologdur. İkincisi MARDİN'in tezi çok uzun yıllar dikkat çekmemiştir. Sözkonusu kavramın dolaşıma girmesi 1990'larda başlamıştır. '(s.100) diyen Hasan Bülent KAHRAMAN; 'taşra=çevre, merkez=Kemalizm'i âdeta çağrıştırmakta.(s.100, 101) Ve 'din/İslam' kavramının, çeyrek asır sonra, 1950'de, Demokrat Parti(DP) ile yeniden ortaya çıkışı. Yani bir bakıma "çevre'nin dirilişi!"
Hasan Bülent KAHRAMAN, 'Türk Siyasî Yapısı'nı anlamadaki ikinci 'model'in ise 'Devlet Egemen Model' yani 'devlet öncelikli model..."'Bizans-Doğu Roma Modeli; Asyatik-despotik devlet yapısı, Osmanlı'da 'devlet anlayışı'.' KAHRAMAN'ın ifadesi ile 'Devlet, Osmanlı İmparatorluğu'nda her şeyin üstündedir, hatta daha retorik bir ifadeyle kendisinin bile üstündedir. Devletin varlık sebebi, devleti ayakta tutmak içindir. Bireyin olmadığı, "kul" anlayışının hakim bulunduğu bu sistemde onlar da aynı amaçlar yüklüdür. Kaldı ki, kullara da sürekli olarak varlıklarını devlete borçlu oldukları hatırlatılır."(s.103)
Kaldı ki, neredeyse 'Türk Modernleşme Tarihi'miz boyunca, sorulan 'temel suâl', hep "Devlet Nasıl Kurtarılır?" olmuştur. 'Osmanlı Modernleşmesi'ndeki 'suâl' bu idi. 'Cumhuriyet' ise bir 'devlet kurmanın parametresi' olarak ortaya çıktı. Osmanlı'da 'hikmet-i hükümet', 'Türkiye Cumhuriyeti'nde 'devlet aklı' ve tabiki 'devlet-egemen model', 'demokratik sistem'le çekişmekte. 'Niçin 'Devlet egemen modele sahip olunulmuştur?' suâlinin 'sebepleri' ise; 1) 1950'lerde başlayan-1990'larda biten tabiki- Soğuk Savaş.2) Askerî Darbeler daima devleti korumak, devletin sürekliliğini sağlamak, devleti yıkılma tehlikesinden korumak dürtüsüyle ortaya çıkmıştır. 3) Devlet, Türkiye'de milliyetçilik aracılığı ile büsbütün "fetişleştirilmiştir..."
4) Kemalizm'in de 'devletçi' olması...
5) Sadece 'sağ'ın değil; 'sol'un da (CHP) 'devleti mutlaklaştırması...'(s.106,107)
Ne var ki, 12 Eylül 1980 Askerî Darbesi ile bilhassa 'sağ', 'Devlet egemen modeli'ne sahip olmanın bedelini 'çok ağır' ödemiştir, diyebiliriz....
KAHRAMAN'ın da zikrettiği üzre 'Batı Modernleşmesi' ise zamanla 'toplum-birey özlü modele' dönüşmüştür."(s.103,104)
"Türk Siyasî Yapısı"nı anlamamızı kolaylaştırıcı "3. Model" ise Namık Kemal-Ziya GÖKALP-Mümtaz TURHAN-Cemil MERİÇ; öbür yanda da Kemal TAHİR-Attila İLHAN'la belirginleşen düşüncelerden oluşur. KAHRAMAN'a göre "Türk Modernleşme sürecinin ana modelidir...Farklılık bir realite olarak kabul edilir ve Türkiye'nin Batılılaşması bir ilke olarak benimsenir...Sözkonusu kültür Batı'yı özne ve nesne olmak arasında tartan bir anlayışa dayanır....Batı'yı seçmeci bir anlayışla kavrar..."(s.109, 114)
Hasan Bülent KAHRAMAN, 'Türk Siyasî Yapısı'nı izah eden 'üç model'in 'benzerlikleri'ni ise şöyle sıralar: 1) Revizyon ihtiyacı.
2) 1950 sonrasını yeterince izah etmezler...
3) Tarih başlı başına bir rol oynar...
4) Ana mes'ele 'modernleşme'dir...
5) Türk siyasî hayatı, daha ziyade bir siyasî tarih yaklaşımı ile ele alınmıştır...(s.116, 117, 118)
TARİHÎ BLOK OLGUSU
"Solcu siyaset bilimci" Hasan Bülent KAHRAMAN, 'Türk Siyasî Hayatı'nın 1950-1980, otuz yıllık dönemini incelerken önerdiği 'model' ise 'Tarihî Blok Olgusu'dur. KAHRAMAN, "Tarihsel Blok(/Tarihî Blok İ.G.), Türkiye'de, Osmanlı modernleşmesinin son dönemi olan 1889'dan başlayarak Ordu+Aydınlar+Bürokrasi'den oluşmuştur....Prof. Şerif MARDİN tarafından 'merkez' diye nitelendirilen olgudur. Karşısında büyük halk yığınlarından ve özellikle taşra burjuvazisinden oluşan ve gene MARDİN'in 'çevre' diye tanımladığı olgu yer alır. Bugüne kadar Türk siyasal yapısı bu iki olgunun birbiriyle çatışması olarak tanımlanmıştır. Fakat çatışmanın ayrıntıları ve niteliği irdelenmemiştir. Öte yandan özellikle 1970'lerden başlayan ve nihayet 2000'lerde doruğuna ulaşan bu ikilem ve ikili yapı, artık sadece merkez-çevre çelişkisi olarak tanımlanamaz. Çünkü hem 1970 sonrasında merkez kendi içinde çatışmaya başlamıştır, hem de merkezin içinde bir çevre, çevre'nin içinde bir merkez oluşmuştur. Bu gelişmelerin sonucunda siyasal/ideolojik merkez-çevre ilişkisinden sosyolojik/coğrafî merkez-çevre ilişkisine kayılmıştır. Türk siyasetinin yaşadığı yakın dönem krizlerini bu dinamiğin içinde aramak çok daha anlamlı ve açıklayıcı olacaktır."(s.123)
"Türk siyaseti, pasif modernleşme, aktif modernleşme hatlarından oluşmuştur ve bu süreç hâlâ devam eden, henüz tamamlanmamış bir gelişme çizgisidir."(s.123)
'Tarihsel Blok' kavramının Antonio Gramsci'nin geliştirdiği bir kavramdır'(s.123) vurgusunu yapan Hasan Bülent KAHRAMAN; 'Ordu modernleşmeye öncülük ediyorsa, pasif Ordu modernleşmesi; toplumun değiştirilmesini, kendi misyonu olarak gören modernleşmeye de aktif Ordu modernleşmesi kavramlarını da geliştirmekte.(s.130)
'Tarihî Blok'un 'Ordu+Aydınlar+Bürokrasi'den oluştuğunu ve MARDİN'in 'merkez'kavramına karşılık geldiğini tekraren belirten KAHRAMAN; 22 Eylül 1909 tarihli İttihat ve Terakki Fırkası'nın Kongresi'nde, 'Trablus Delegesi' olarak konuşan Mustafa Kemal'in 'Ordu'yu siyaset'ten ayrı tutarak'; ya Ordu, ya siyaset görüşüne sahip olmasının asıl sebebinin 'Ordu'yu denetim altında tutmak' olduğunu da hatırlatıyor.(s.156)
TARİHÎ BLOK'TA KIRILMALAR
'Askerler-Aydınlar' ilişkileri babında 'Osmanlı-Cumhuriyet Modernleşmesi' içinde de 'Tarihî Blok'un süreklilik gösterdiğini belirten ve eserinde de genişçe(121-160) izah eden KAHRAMAN; mes'eleyi 'yakın dönem Türk siyasî hayatı'na getirmekte; 'Yakın dönem tarihi, Tarihsel Blok'la çevrenin zıtlaşmasıdır.'(s.165) demekte.
1950'lerden itibaren 'taşra'larda 'muhalefet'in ve 'siyasî çevre'nin oluşması, eserinin 176.sayfasında da vurguladığı 'göç ve kentleşme olgusu' sonrası 'siyasî çevre hareketleri'nin ki Demokrat Parti Hareketi'ni de dahil edebiliriz, yaşları 40'ı bulmuş olan Millî Görüş/Erbakan Hareketi, Gülen Hareketi ve Ülkücü Hareket'in ortaya çıkışı ile 'Ordu+Aydınlar+Bürokrasi'den oluşan 'merkez'de, yani 'Tarihî Blok'ta, 'kırılmalar' da yaşanmaya başlanmıştır. 'Taşra burjuvazisi'nin önce 'ekonomik', sonra da 'siyasî güç' elde edişi ve 'merkez'deki çevre' hâline gelişi; hızla dışa açılan ve 'devlet'ten bağımsız bir sermayenin, 'Anadolu Sermayesi'nin oluşumu, 'çevredeki merkez ve 'merkez' tarafından gerçekleştirilen Pasif Modernleşme'nin yerini "çevre tarafından gerçekleştirilen' 'aktif modernleşme'nin alması....(s.174,175,176,177,178,179) Ve 'merkez'i temsil eden Tarihsel Blok'un sürdürdüğü pasif-hukukî-kültürel değişim, sürekli biçimde Ordu desteğini yanında tutar. Çevre, siyaset meydanında etkin olduğu bütün dönemlerde merkezi Ordu kanadından gelen bir darbe ile karşılaşmıştır."(s.180)
"Darbeleri, merkezin restarosyonu" diye de tanımlayan KAHRAMAN,'Tarihsel Blok'ta iç çekişmeler de yaşandığını vurgulayarak; 1908'den 2007'ye kadar bir 'Merkez-Çevre İlişkisini Sistemleştirme Modeli de geliştirmiş.(s.182) Ve bu 'Sistemleştirme Modeli'nde de 'Askerî Darbeler Dönemi', 'Restarosyon Dönemi' olarak tanımlanmış.
Neredeyse 100(yüz) yıllık 'Merkez-Çevre İlişkisini Sistemleştirme Modeli'nin 182, 183,184. sayfalarında açıklamaları da yapılmış.
Meselâ, 1950-1960:İlk kırılma.Çevre egemenliği.1960-1961; 1971-1973;1980-1983;1997-2002 yılları arasındaki 'dönem'ler ise öncelikle 'restarosyon dönemi'diye isimlendirilmiş. Ve 2007 için ise 'Demokratik tepki.Merkezdeki çevre-Çevredeki merkez koalisyonu.'
"TARİHÎ BLOK: İÇ ÇATIŞMALARI ve DÖNEMLER"
"Solcu siyaset bilimci" Hasan Bülent KAHRAMAN, eserinin bu son bölümünde, 'Tarihî Blok'da yaşanılan 'İç Çatışmaları', 'dönem dönem' ele alıp, incelemektedir. Ve KAHRAMAN şu önemli tesbitleri yapar:"Tarihsel Blok(/Tarihî Blok İ.G.), dönemler içinde Türk siyasetini daima etkilemiştir. Ordu+Aydınlar+Bürokrasi olarak ortaya çıkmış bu koalisyonun etkileyiciliği...Özellikle 1908-1960 dönemi'nde,( 52 yıl boyunca İ.G.), bu blok herhangi bir çatlak üretmeden devam edebilmiştir.(Homojen'dir yani İ.G.) 1960'dan başlayarak 'blok' kendi içinde şiddetli sarsıntılar yaşar ve kırılır. O andan itibaren Türk siyasal yapısı, bir yandan bloğ'un genel etkisine, bir yandan da bloğ'un kendi içindeki dönüşümüne tanıklık eder....En önemli öğenin demokratikleşme olduğunu söyleyebiliriz...Demokratikleşme, Tarihsel Blok'un(/Tarihî Blok'un) iç parçalanmasını ve onun siyasete yansımasını açıklayabilmektedir. Tarihsel Blok'un iç çatışması sürmektedir."(s.188)
Yani KAHRAMAN, demek istemektedir ki, 'Ordu+Aydınlar+Bürokrasi'den , bu üç unsurun 'yekpare dayanışması'ndan oluşan 'Tarihî Blok',52 yıl boyunca(1908-1960) 'homojen' bir şekilde varlığını sürdürmüştür. Ancak 'demokratikleşme' ile birlikte bu 'yekpare dayanışma' bozulmuş ve 'blok'ta da kırılmalar, çatlaklar meydana gelmiştir. Ve 'Tarihî Blok'daki bu 'süreç' bugün de devam etmektedir. Nitekim 'askerî vesayet'i sonlandırma çalışmaları ve 'askerî reform' düşünceleri, Tarihî Blok'taki çözülme sürecinin de yansımalarıdır. Artık 2009'lar Türkiyesi'nde 'yönetilenler', beş harften oluşan 'darbe' kelimesini duymak bile istememekte; 'darbe günlükleri', 'darbe girişimleri', 'İrtica ile Mücadele Eylem Planları' gibi "Genelkurmay'ın Suç Dosyalarını", aslında 'Tarihî Blok'un Suç Dosyalarını' oluşturan unsurları, demokratik hukuk yolu ile giderilmesini beklemekte ve bu yönde âdeta 'Tarihî Blok'un kendisine 'çeki-düzen' vermesini de arzulamaktadır.
'Dönem dönem' inceleme yapan KAHRAMAN; bu dönemleri başlıca 1908-1950 Dönemi;1950-1960Dönemi;1960-1965 Dönemi; 1965-1971 Dönemi; 1971-1980 Dönemi; 1980-1991 Dönemi; 1991-1997 Dönemi ve 2000'li Yıllar, olarak tasniflemekte.
"1908-1950 Dönemi" için 'neredeyse kesintisiz, saf biçimde, pasif modernleşmenin kurucu hamlelerinin gerçekleştirildiği dönemdir."(s.188) diyen Hasan Bülent KAHRAMAN; '...İttihat ve Terakki'nin ardından da Cumhuriyet Halk Partisi'nin kesintisiz, dokunulmaz, tartışılmaz iktidarı ile belirginleşir. Dönemin en önemli özelliği, siyaseti kapsamamasıdır."(s.188) demekte. Ayrıca 'Cumhuriyet'e geçilmesi'ne kadar ki süreçte, 'Pozitivizm, Materyalizm ve Türk-İslam Sentezi de dediği milliyetçi düşüncelerin âdeta iç-çe geçmelerini sonunda 'milliyetçi düşüncenin ağırlığı ile 'Millî Devlet'in kurulduğunu da vurgulamakta. Ve dönemin aslında 'apolitik bir dönem olduğunu'(s.194) da hatırlatmakta. Ve tabii zamanla yeni 'resmî ideoloji' olarak belirginleşen 'Kemalizm'in de ortaya çıkışından bahsetmektedir. Ve KAHRAMAN, 'Kemalizm'in iki kavramı vurgulayacaktır. Büyük kenti dönüştürmek için Batılılaşma; küçük köylülüğü ve taşrayı dönüştürmek için laiklik-din kontrolü'(s.195) vurgusunu da yapmakta.
"1950-1960 Dönemi" için ise Hasan Bülent KAHRAMAN; 'CHP ile devlet yöneticisi kademeler arasındaki ilişkisinin koparılması, seçim şartlarının değiştirilmesi yani 'açık oy, gizli tasnif' yerine, 'gizli oy, açık tasnıf'in getirilmesi', DP'nin başarısını getirmiştir. "Böylelikle 1908 sonrasında neredeyse bir tunç yasa gibi hakim olan Ordu+Bürokrasi+Aydınlar İttifakı sona ermiş ve iktidar merkezden çevreye/halka kaymıştır."(s.198)
KAHRAMAN, DP'nin ortaya çıkışını, 1942-1946 yılları arasındaki sürece bağlamakta,"AKP ve TÜRK SAĞI" isimli eserinde ve bu eserinde de vurguladığı üzre(s.202,203,204), her biri birer 'Toprak Ağası' olan kadronun, 'ekonomik sebeplerle' CHP'den kopup, DP'yi kurmaları; nihayetinde 'orta sınıflar, gayr-i müslim kesimin bir bölümü ve bir de 1938-1945 yılları arasında süren İkinci Dünya Savaşı'nın getirdiği ekonomik yıkımlarla, 1950'de 'DP Zaferi' yaşanılmıştır. KAHRAMN'a göre aslında "Eğer adaletli bir sistem uygulansaydı, DP 1946 seçimlerini de kazanabilirdi."(s.199)
KAHRAMAN; 'DP'yi iktidara taşıyan Türk Siyasî Yapısı'nı daha iyi bir şekilde algılamamızı sağlayacak iki kavram daha ortaya atar. Biri, 'kurucu koalisyon' kavramı; diğeri ise 'taşıyıcı koalisyon' kavramı. KAHRAMAN'a göre 'kurucu koalisyon, büyük ve küçük burjuvaziyle, büyük ve küçük köylülüğün entegrasyonudur' ve radikal toplumsal kaymalar, bu entegrasyonun denetiminde ortaya çıkmıştır'.(s.208)
"Kurucu koalisyonu, büyük ve küçük ölçekli şehir ve taşra burjuvazisinin entegrasyonu" diye tanımlayan KAHRAMAN, 'taşıyıcı koalisyon' kavramını ise "kadrolar" vurgusu ile 'özel bir ekonomik sınıf oluşturmayan fakat belli bir toplumsal katman meydana getiren profesyonellerden ve özellikle de entellektüellerden oluşmasıdır."(s.209) tanımını yapmakta.
"Cumhuriyet döneminin muhalif aydın tarihi henüz yazılmamıştır"(s.210) tesbitini de yapan KAHRAMAN; 1945'li yıllarda 'öncü okul' olan İ.T.Ü.'den yetişenler, Amerika'da eğitim görenlerin, 'yeni kadro'yu oluşturduklarını vurgulamakta.(s.210)
"1960-1965 Dönemi"nde ise 'Tarihsel Blok'u oluşturan Ordu+Aydınlar+Bürokrasi üçlüsü, bu dönemden başlayarak, kendi içinde birbiriyle çekişmeye ve daha açıkcası birbirini tasfiye etmeye çalışmıştır." tesbitini yapan KAHRAMAN; "Tarihsel Blok'un özellikle Aydınları ve Ordu kanatları, iktidarı birbirini tasfiye etmek için de ister olmuşlardır."(s.213) demekte.
"Sol kemalist" ve "Muhafazakâr Kemalist Gruplar"ın 'Atatürkçülük Yorumları', 'YÖN' dergisi ve 'DEVRİM' gazetesinde dile getirilen görüşler; ki 'Tarihî Blok=Zinde Kuvvetler(Aydınlar)(Devrimi hazırlayanlar)+ Ordu(Devrimi gerçekleştirenler)+ Üniversite Gençliği(Devrimi taşıyanlar) ve AVCIOĞLU'nun 'gençler ve askerler arasında en etkili kitaptı 'dedirten "Türkiye'nin Düzeni", 'Cunta'lar, 'Cuntalaşmalar....'
'1965-1971 Dönemi'nde ise 'çevre'nin 'Adalet Partisi'(AP) ile özdeşleşmesi, 'aktif modernleşme...'
"1971-1980 Dönemi" ise belki de 'Tarihî Blok'u anlama açısından en önemli dönemdir de diyebiliriz. Hasan Bülent KAHRAMAN; dokuz yıllık bu dönemi, "Tarihsel Blok'un kendi içinde parçalanmaya başladığı dönem budur"(s.218) dediği dönem...Ve KAHRAMAN, "12 Mart 1971"de 'Muhtıra' yoluyla gerçekleştirilen müdahale ikili bir anlama sahipti. Bu 'muhtıra' hem Ordu'nun kendi içindeki bir kırılmaya, hem de Ordu ile Aydınlar arasındaki tarihsel kopuşa işaret ediyordu"(s.218) demekte.
"Sayısız cunta'nın kurulduğu, 'darbe girişimleri ile beslenmiş bir süreç..." "Gerçek Atatürkçülük, darbe yolu ile iktidar olmak " düşüncesindeki 'aydınlar...'
"Ordu'nun üst kademesinin alt kademelerden gelen bir darbeye karşı müdahalesidir"(s.218) şeklinde "12 Mart 1971 Darbesi"ni tanımlayan KAHRAMAN; dokuz yıllık bu döenmde 'büyük aydın kitlesi'ne 'balyoz harekatı' uygulandığını, askerî mahkemelerde yargılandığını, hapsedildiğini ve hatta öldürüldüğünü"(s.219) hatırlatmakta. Ve "Bu , Tarihsel Blok'un kendi içinde kırılması ve aydınlarla Ordu'nun artık birbirine ters düşmesidir. Ordu bu dönemde sol ve demokratik modellere tümüyle kapanmış ve o görüşleri savunan kesimle ilişkisini kesmiştir."(s.219) demekte. Ve yine KAHRAMAN; 9 yıllık bu dönemde 'merkez'in çevre'leştiğini; çevre'nin de merkezileştiğini ve 'Ordu ile aydınlar arasında bir daha öncekine benzer bir uzlaşma asla sağlanamamıştır."(s.221) tesbitini de yapmakta.
"1980-1991 Dönemi" ni ise KAHRAMAN; "Ordu, hedefini çok daha büyük ve radikal bir değişikliğe yönlendirmiş; AP kadroları ile ittifaka gidilmiş, Tarihsel Blok'a ait olan seçkinci ve genellikle 'siyaset üstü' diye tanımlanan 'mesafeliği'ni koruyamamasına yol açmış, AP ve radikal sağ kadroların ittifakı ile azmıştır."(s.222) demekte ve "Bunun sonucunda 12 Eylül, Tarihsel Blok'la tarihsel bütün bağlarını kesecek biçimde, bütün topluma karşı, gerçekleştirilen bir müdahale olarak ortaya çıkmıştır."(s.222) demekte. Ve 'tarih dışı', siyaset dışı(apolitical) bir anlayışa' dayalı modernleşmenin, tıpkı 1908-1950 arasında gibi yeniden ortaya çıkışıdır.'(s.222) vurgusunu yapan Hasan Bülent KAHRAMAN; 'Böyle bir çercevede apolitik-siyaset dışı bir toplum inşası ve örgütlenmesi- tasarlanmış ve 'tarihî müttefiki aydınlarda kesinlikle kopmayı öngörmüş ve tıpkı 'Kemalist 1930'ların organik, solidarist, korporatist, apolitik toplumun oluşması hedeflenmiş, 'Ordu daha da özerkleşmiş', daha da 'hakim/egemen unsur' hâline gelmiş ve "Aydın+Ordu İttifakı", bu dönemde(1980-1991) kesin olarak ve geriye dönüşü olmaksızın kopmuştur."(s.223) Yine de 'ideolojiler öldü' ve 'dört eğilim' gibi 'sloganlar'la yeşeren ve 31 Ekim 2009'da DP'yi "Çakma DP" hâline getiren ANAP ise fiilen biterken; "neo-liberal politikalar uygulayarak, 'çevre'deki merkezin partisi' veya 'merkez'deki çevre'nin partisi' olmuştur.(s.224)
"1991-1997 Dönemi"ni ise bu sefer 'çevre'nin iç çatışmalarının başladığı dönem'diye tanımlayan KAHRAMAN; yaşanılan sosyo-ekonomik dönüşümler' neticesi, her 'parça'nın kendi siyasetini ürettiğini belirtmekte.(s.226)
"Merkezin tam bir dağınıklık" içinde olduğu tesbitini yapan KAHRAMAN; 'aydınlar'ın da 'demokratik Kürt ve İslamî kimlik argümanlarını savunmaya başladıklarını"(s.227) da belirtmekte.
Ve "Tarihsel Blok'un bir blok olarak çatladığını gösteren 'göstergeler'in de ortaya çıktığı bu 6(altı) yıllık dönem ise tamamen 'Çevre'nin Siyasî Zaferi' ile dolu olduğu bir dönemdir.(s.226,227) "Sol zihniyetli" olup da 'çevre'ye, 'toplum'a duyarlı olan SHP ve DSP gibi partileri de 'merkezdeki çevrenin partileri saymak' gerekir."(s.228) diyen KAHRAMAN; aslında '28 Şubat Post-Modern Darbesi', merkezin bir tepkisidir de dedirtmekte(s.230), 'Ordu'nun da Tarihsel Blok'un arta kalan unsurları olarak bu kısıtlı çevreyle ittifak içinde olduğu söylenebilir' dediği 'arta kalan unsurlar' veya 'kısıtlı çevreler' ise 'cuntacılığı ile iç-içe geçmiş olan militer/muhafazakâr Kemalist tezleri savunan Cumhuriyet Gazetesi ve Atatürkçü Düşünce Derneği gibi doktriner bir 'tercih' içinde bulunan kurumlardır'(s.230) demekte, "Tarihî Blok'a bu iki 'kurum'un destek verdiğini söylemekte.
"2000'li Yıllar" yani 2002 seçimleri sonrası dönem hakkında ise Hasan Bülent KAHRAMAN; "Merkez dediğimiz kavramın 'sosyolojik/coğrafî bir içerik ve anlam' kazandığını"(s.232) vurgulamakta ve bu eserinde AKP'yi , "titrisiz mütefekkir" Ali BULAÇ gibi "Millî Görüş/Erbakan Hareketi Partisi" saymamakta; DP,AP ve 1983'ün ANAP'ına benzetmektedir ve "kitlesel bir yığın partisi" tanımını yapmaktadır.(s.232)Ancak, ikinci bölümde ele aldığımız "AKP ve TÜRK SAĞI" isimli eserinde ise tıpkı Ali BULAÇ gibi "Millî Görüş/Erbakan Hareketi Partisi"nden de saymakta ve en nihayetinde AKP'yi bir "sistem partisi" olarak tanımlamaktadır...
"Modernleşme'nin öncelikle, siyaseti dışlayan bir sistem hazırladığını belirtmek gerekir. O sistem Tarihsel Blok'un etkinliğini ve dokunulmazlığını mutlak hâle getirmiştir".(s.243) sonucuna varan KAHRAMAN, "12 Eylül Cuntacıları'nın neden "siyaset dışı/apolitik" bir toplum modeli öngördüklerinin sebeplerini de anlamamızı kolaylaştırmaktadır. 1971'de 12 Eylül 1980'deki darbelerle, "aydınların bütün olarak Tarihî Blok'un dışına itildiğini"(s.245) belirten KAHRAMAN; "Türkiye'de 1960'dan beri devam eden tarihi sadece "Darbeler Tarihi" olarak değil; Kemalist ideolojinin toplumsallaştırılması-Acaba sol Kemalist ideolojinin mi, sağ/muhafazakâr Kemalist ideolojinin mi yahut bunların dışında Atatürkçü Kemalist ideolojinin mi?, diye suâl eylemeli..İ.G.- tarihî olarak değerlendirebileceğimizi de 's.245) hatırlatıyor.
Türkiye'mizde "modernleşme"nin nasıl bir seyir izleyeceğini ise 'dönemler' ve 'zihniyetler' üzerine yapılacak çalışmalarla anlaşılacağını, diğer ciltlerde, ikinci ve üçüncü kitaplarında bunu yapmaya çalışacağını vurguluyor...
02.11.09
İsmet GÜLTEKİN
ismet_gultekin@mynet.com veya metgultekin@hotmail.com
Dip Notlar:
(*):Hasan Bülent KAHRAMAN, "Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-1,Kavramlar,Kuramlar,Kurumlar,Agora Kitaplığı, Birinci Basım, 2008 İstanbul
(**): Hasan Bülent KAHRAMAN,"AKP ve TÜRK SAĞI",Güncel Siyasî Meseleler, Söyleşi:Recep YENER, Agora Kitaplığı, 2. Basım, Mart 2009, İstanbul

MEĞERSE BİR ZAMANLAR "AKINCILARA DA,AKINCI GENÇLİĞE DE....

MEĞERSE BİR ZAMANLAR "AKINCILARA,AKINCI GENÇLİĞE" ; 'SOKAKLARA DÖKÜLMEYİN(!)' ÇAĞRILARI YAPILIYORMUŞ!!!
Türk siyasî hayatının 1970-1980 yılları arasını hatırlayanlar;"Tarihî Blok"un 'cunta zihniyetli aydınları tasfiye etmesini" ve hadi "solcu siyaset bilimci" Hasan Bülent KAHRAMAN'ca söyleyelim;"Ordu üst yönetimi, Ordu alt yönetimini tasfiye ettiği" "12 Mart 1971 Muhtırasını/Darbesini de hatırlayacaklardır. Yine KAHRAMAN'ca ifade etmek istersek;"Ordu daha da özerkleşerek, başlı başına hakim/egemen unsur hâline gelerek"; "12 Eylül 1980 öncesi şartları" da hazırlamış oluyordu:"Ordu+Aydınlar+Bürokrasi" ittifakı denilen "Tarihî Blok", neredeyse sadece 'tek bir unsur'dan, 'Ordu'dan oluşmaya da başlamıştı. Hepimiz biliyoruz ki, 12 Eylül 1980 Askerî Darbesi, "Ordu'nun özerkliğini, tek hakim/egemen güç, unsur olduğunu" ve tabiidir ki "Tarihî Blok"un da "sadece Ordu faktörü"ne daha fazla pekişerek dayandığını da gözlemleyeceklerdir.
Hani, "Generallerin bile sokaklara çıkamadığı yıllar"dı , deniliyor ya!
Hani, "İhtilal'in olgunlaşması için, daha fazla kan'a ihtiyaç vardı", deniliyordu ya!
Hani, "Ülke mes'elelerine kafa yoran, hattâ kafa yormakla kalmayıp, sosyal değişimler/dönüşümler talep eden iki farklı zihniyette ve cenahta fakat "sapına kadar da 'politik, siyasî bir "cevval gençliği"n, birbirleriyle "tokuşturularak kırdırıldığı" yıllar vardı ya!
Hani, adına "Ergenekon Davası" da denilen,NATO'ya girişimize kadar uzanan "anti-demokratik, dış güdümlü, içten bağlantılı" "Gladyocuların" varlığını 2009'lar Türkiyesi'nde daha da iyi bir şekilde kabullendiğimiz yıllara uzanan dönemler de vardı ya!
Bilhassa 12 Eylül 1980 öncesi şartlar!
Bilhassa 1970'lerde yaşanılan muhteşem göç ve kentleşme olguları ile ortaya çıkan millî, İslamî, insanî, sivil, katılımcı, demokratik, hülâsa "çevre"nin siyasî teşekküllerinin ortaya çıkışı...
İşte o yıllar arasında ve şartlarda; "Neden Akıncılar, Akıncı Gençlik, sokaklara dökülmemişti?Zamanın MSP'sine , günümüz 'literatürü'ne göre söyleyecek olursak; "Millî Görüş/Erbakan Hareketi"nin gençlik kesimi olan Akıncılar, Akıncı Gençlik, neden 1970-1980 yılları arasında, solcu ve Milliyetçi-Ülkücü gençlik grupları gibi "taraf" olmadılar, "sokaklarda nümayişler yapmadılar", "sokaklara inmediler?" , "sokaklara dökülmediler?" Akıncılar, Akıncı Gençlik, dönemin "sıcak çatışma ortamı"ndan hangi gerekçe ve sebeplerle uzak kaldılar? Bu gerekçe ve sebepler nelerdi?
2000'ler Türkiyesi'nde ise bu seferde "camia"nın bazılarınca bile "tuhaf" karşılanan, "Ülkücülere, Milliyetçi-Ülkücü Gençliğe", 'en yetkili ağız'dan "çağrı"larda bulunuluyor:"Aman sokaklara inmeyin, sokaklara dökülmeyin, sizin sokaklarda işiniz yok!" diye.Peki, bu durumun gerekçe ve sebeplerini kaçımız doğru-dürüst algılayabiliyoruz ki?
"Meğerse bir zamanlar,Akıncılara,Akıncı Gençliğe, sokaklara inmeyin, sokaklardan, sıcak çatışmalardan uzak durun çağrıları yapılırken; tekraren, "gerekçeler", "sebepler" nelerdi?Kaçımız böyle bir çağrının varlığını algılayabildik ki?!
İşte bu suâlin cevabını, yine "solcu siyaset bilimci" Hasan Bülent KAHRAMAN'ın "AKP ve Türk Sağı"(*) isimli eserinden öğrenebiliyoruz. Eserinin "Darbelerden CHP-MSP Koalisyonuna ve MC Hükümetleri" başlıklı 4. bölümünde, KAHRAMAN; "Akıncıların, Akıncı Gençliğin bu "duruş"unun sebeplerini, bahse konu eserinin 97-103 sayfalarında şöyle izah ediyor:
1)Güçlerinin olmaması...
2)Akıncıların ve İslamî Sağ yanlılarının "devlet"te onlara sahip çıkacak desteklerinin yokluğu, arkalarının olmayışı...
3)"İslamî ideolojiyi savunan bir kadro, bir de eline silah alırsa, Ordu derhal onu, Kubilay Olayı'ndan, 31 Mart Vakıası'ndan gelen tepkisiyle alt ederdi."( s.99)
4) "Siyasal İslam, Türkiye'de sokağa çıkmanın ve sokakta silahla vuruşmanın anlamsızlığını düşünmüş olabilir. Ayrıca, buna ihtiyacı yoktu. Çünkü siyasal İslam o büyük siyaset kültüründen gelen bir ideoloji olarak kendi yapmak istediklerini, eğer bunun nihai hedefi devleti ele geçirmekse - ki bu meşru bir taleptir; siyaset bunun için yapılır-, bu nihai hedefi doğrudan doğruya siyasal yolla sağlamayı öngören bir vizyona sahipti.Bu bugün de geçerlidir."(s.99,100)
5) "Akıncıların ve onların sahibi olan büyüklerinin, üstadlarının, hocalarının onlara sokağa çıkmamalarını tavsiye ettiklerine ben kanaat getirmişimdir kendi kafamda. Bunu kontrollü bir biçimde savunabilirim.
Niye?
Çünkü onlar(Akıncılar, Akıncı Gençlik) devletin siyasal bir organ olduğunu ve bu siyasal organın siyasal yolla ele geçirilebileceğini düşünen, büyük, derin ve güçlü bir siyasal kültürden gelmektedirler. Akıncıların sokağa çıkmamalarının en önemli sebeplerinden birisi budur."(s.101)
İşte, eserinde neredeyse sürekli olarak "İslam büyük bir siyasî kültürdür" vurgusu yapan Hasan Bülent KAHRAMAN'ın "spekülasyonda bulunabilirim" deyip de getirdiği izahatlar bunlar.
Şahsen,"Akıncılardaki,Akıncı Gençlikteki böyle bir "duruş"u zaman zaman "cesaretsizlikleri"ne bağlamış olsam da; hattâ "12 Eylül Urganlarında sıfır çeken nesiller" demiş olsam da; zamanla böyle bir "duruş"un, ne kadar da "basiretli bir duruş" olduğu kanaatine vardım, diyebilirim...
Evet, günümüzde isimleri bile hatırlanılmayan "Akıncılar, Akıncı Gençlik" de dahil, "40.Yaş"a erişen "İslamî Camia"nın gençlerini , aslında 2009'lar Türkiyesi'nde de "Türkiyemizin "sokakları"nda sahiden görebiliyor muyuz ki?
Ve 2000'li yılların Türkiyesi'nde,"Ülkücülere, Ülkücü-Millyetçi Gençlere, sokaklara çıkmayın, sokaklara dökülmeyin çağrılarını yapan 'Lider'in "aslında ne demek istediğini anlayabiliyor muyuz ki?
Hâlâ "Devlet"in "12 Eylül'lerde" kendilerine yaptığı "çok ağır uygulamalarının trawmasını", "Bu Kalp Seni Unutur mu?" gibi TV dizilerinde "görsel sunumlu" olarak hatırlayan "Milliyetçi-Ülkücü Gençlik" de, "Devlet'in sokaklara çıkarak değil; siyasî yollarla ele geçirilebileceğini kavrayabiliyorlar mı ki?!
Hülasaten, "sokaklardan devlet'e, devlet yönetmeye uzanmak" mümkün mü?!
(*):Hasan Bülent KAHRAMAN, "AKP ve TÜRK SAĞI", 'Güncel Siyasî Meseleler', Söyleşi:Recep YENER, Agora Kitaplığı, 2. Basım, Mart 2009, İstanbul
02.11.09
İsmet GÜLTEKİN
ismet_gultekin@mynet.com veya metgultekinqhotmail.com